State House

Office of the President of The Republic of Seychelles

News

Diskour par Prezidan Danny Faure alokazyon Selebrasyon 250an premye letablisman dan Sesel

Envite Distinge,

Ser ek Frer Seselwa

Il est permis au Sieur Brayer du Barré, armateur .... d’envoyer aux isles des Trois Frères ou Seychelles et autres isles adjacentes, appartenant au Roy, d’y faire un établissement d’environ 30 hommes qui sera commandé par le Sieur Delaunay et qu’il occupera à la coupe des bois, à la construction et à la pèche.... 

 

Sa i parti sa dokiman ki Gouverner Zeneral Chevalier Desroches ek Entandan Pierre Poivre ti sinnyen le 12 Out 1770, Port Louis, Ile de France -ozordi Moris- pour otoriz Brayer du Barré fer en letablisman Sesel a son prop fre.

15 zour pli tar Le Thélémaque ti debark 15 travayer blan, 7 lesklav ek 5 zonm lorizin Endyen ensi ki en lesklav fanm – Marie -lo Ste Anne.

Set ensi ki premye letablisman ti komanse le 27 Out 1770.

Keksoz ti paret byen komanse. En dezyenm letablisman ti fer lo Mahe lannen apre e Jardin du Roi osi ti etabli l’Anse Royale. Bann premye zabitan ki ti debark Ste Anne pa ti vin pour reste. Zot ti plito bann travayer ki ti retourn Moris apre en serten letan.

Isi Sesel, apre en komansman prometan, keksoz ti deteryore. Ti annan dezakor ant bann dimoun e olye travay e kiltiv later zot ti pe plito devaste resours natirel - pour zot konsomasyon e pour vann avek bato ki ti pase.

Dan menm letan enn de dimoun pli travayer tin osi vin Sesel. Pti a pti, ankor dimoun - serten avek fanmir- ti vin etabli zot. Evantyelman lotorite Franse baze Moris ti pran kontrol direk sa pti koloni ki ti pe formen.

Ensi, menm si premye letablisman pa ti limenm en sikse, i ti kontribye pour dimoun vin etabli zot Sesel dan en fason permanan.

Ozordi, le 27 Out 2020, nou pe komemor sa komansman 250 an pase.

Lo lesel listwar lemonn, 250 an i pa en kantite letan. Me dan nou listwar pour nou, plizyer keksoz markan in arive dan sa 2 syek edmi. 

Avan ki i ti vin en leta souveren an 1976, Sesel i’n en koloni Franse pour en 40tenn lannen e en koloni Britanik pour 162 an. Anba tou lede pouvwar kolonyal, i’n ganny administre apartir Moris pour 133 an. Tou sa i’n annn gran lenflians lo nou pei e nou menm konman en pep.

E zisteman - pour nou, pli gran keksoz ki’n arive depi 1770 se byen kreasyon pep Seselwa; en pep avek son lidantite, son lalang, son kiltir.

Kreasyon pep Seselwa i’n en prosesis atraver letan, ziska en peryod kot popilasyon i’n santi ki zot partaz plizyer keksoz an komen anplis ki reste dan menm landrwa; ki zot annan plis keksoz enportan an komen ki diferans; ki zot konstitye en antite spesifik. E ki zot annan en menm lavnir, en menm desten.

Lo sa bann zil granit ki lesel zil granit omilye losean dan lemonn, Seselwa in kree en pep inik.

Kreasyon pep Seselwa, ek progre ki nou’n fer pour ariv kot nou ete ozordi, i en lakonplisman remarkab ler nou konsidere ki nou sosyete ti ne dan en gran linegalite, dan lesklavaz. E ki menm apre labolisyon lesklavaz, son bann konsekans – lo lavi, lo lespri - , (sa bann konsekans) in kontinye afekte dimoun ek nou lasosyete pour bokou letan.

Nou fortinen ki atraver letan, atraver bann valer ek fason viv ki nou granmoun in devlope, e atraver transformasyon sosyal, ekonomik e kiltirel bann lannen pli resan, ozordi bann gran linegalite lepase nepli. Lorizin ras nepli konte e lezot diferans nepli annan osi gran lenportans ki avan.

Ozordi i pa sirprann nou ki zanfan en manman ki travayer domestik i vin dokter ouswa avoka. I pa sirprann nou ki lorizin lafanmir ek kouler lapo i pa en baryer pour zenn tonm anmoure e marye pour kree zot prop fanmir.

E ozordi nou bezwen kontiny sa travay amenn plis progre pour benefis tou sitwayen, tou Seselwa.

Nou bezwen ed nou ser ek frer, nou zanfan ek zenn, ki pour kek rezon pa pe pran bann loportinite ki nou sosyete i ofer pour zot devlope – loportinite dan ledikasyon, loportinite pour devlope dan zot travay; loportinite pour amelyor zot lavi fanmir, ouswa zot lavi limenm.

Ozordi, dan en konteks nasyonal e mondyal difisil, nou bezwen fer sir ki nou kontinnyen progrese, ki nou pa retourn anaryer, ki nou pa perdi sa ki nou’n travay dir pour gannyen konman en pei e en pep.

Ser ek frer Seselwa, mon ti a kontan tous lo ennde size partikilye a sa lokazyon ozordi.

Nou lanvironnman natirel i en kado presye ki nou’n gannyen. Nou listwar i montre nou ki in annan en kantite destriksyon dan lepase. Me erezman in annan osi bann mezir pour protez li. E ozordi en kantite zenn Seselwa pe angaz zot dan sa travay enportan, bokou zot lo en baz volonter. Mon salye zot langazman ensi ki lekzanp ek travay bann pli aze dan sa domenn.

Lanatir, nou lanvironnman natirel, i presye. I fondasyon nou devlopman. I devwar nou tou pour pran swen avek li.

Lanmer in zwe en rol kle dan nou listwar, dan fondasyon nou nasyon e son devlopman. I sours lanouritir pour nou. I labaz bann pilye enportan nou lekonomi. I form parti nou lidantite. Annou respekte li, aprofondi nou konesans lo li ek son bann resours, e servi li byen pour nou byenet e byenet zenerasyon fitir. Annou pa perdi, me okontrer aprofondi, sa relasyon ki Seselwa in touzour annan avek lanmer.

Sa lokazyon ozordi i en moman apropriye pour nou rann omaz tou nou dimoun lanmer – tou bann kaptenn, patron ek maren Seselwa tou sa bann lannen; tou dimoun ki’n travay e ki pe travay lo nou zil elwannye; ensi ki tou dimoun ki ozordi pe travay lo lanmer.

Sa ki nou ete konman en pep i tre enportan pour nou byenet e pour nou devlopman. Dan sa pti lespas later Sesel, relativman izole avek lemonn, e malgre serten diferans antre zot, nou granmoun in kiltiv en bann valer ek fason viv ki’n permet nou sirviv letan dir, ki’n permet nou devlope, kin permet nou viv dan lape. 

Nou kiltir i en atou pour nou ek nou zanfan e ptizanfan..

Sakenn de nou i en veikil vivan pour prezervasyon ek devlopman nou kiltir.  E mon ankouraz bann ki zot profesyon ouswa zot vokasyon i met zot dan rol privilizye pour fer sa – par ekzanp ekriven ek travayer medya; mizisyen, santer ek artis; travayer ledikasyon ek kiltir; responsab larelizyon; e, byen sir, paran ek granparan dan lakour.

Annou viv bann bon valer ki form parti nou leritaz. Dan moman difisil ki Covid-19 pe met nou ladan, nou vwar ki sa valer byenveyans pour lezot ek lapartaz i annan son plas dan nou lavi ozordi. Nou bezwen solider avek kanmarad, avek bann ki pe ganny pli afekte par sa sitiasyon.

I moman osi pour nou montre nou rezilyans konman en pep. E met an valer tradisyon nou granmoun ler zot ti mazin e fer provizyon pour demen, servi sa ki zot ti annan byen e evit gaspiyaz.

Se sa ki nou pe bezwen fer aktyelman lo nivo nasyonal pour nou sov nou lekonomi, asir sekirite manze e provizyon esansyel pour nou lasante ek lavi toulezour.

Plis ki zanmen, ozordi i le moman pour nou fer en rasanbleman nasyonal pour nou pli byen fer fas avek gran defi lekonomi ek lasante ki nou pou bezwen traverse pandan en letan avan ki nou remonte lo nou larout progre.

Nou en pti sosyete kot nou annan relasyon pros ek kanmarad. Larmoni ek bonn antant antre nou i nou fason viv, i nou kiltir. Nou bezwen prezerv e kiltiv sa.

I normal ki nou annan diferan lopinyon lo diferan keksoz enkli diferan lopinyon politik... Dimoun i kapab osi annan son lanbisyon. Me nou lanbisyon ouswa fason ki nou sey realiz li pa devre amenn diskord ek divizyon dan nou sosyete.

Dan sa letan ki nou ladan, dimoun pe eksprim lenkyetid lo serten deklarasyon ekstrenm e radikal ki zot pe war e tande. Tou vre Seselwa i annan lentere son pei aker e i pa met nou larmoni ek lape an danze. Nou bezwen fer atansyon ki serten parol e serten aksyon pa ronz sa koezyon sosyal, lape ek stabilite ki nou zouir. Rasism ek zenefobi pa pou fer nou dibyen. Ni okenn manev pour sanz nou sosyete dan lavantaz okenn lentere.

Nou pou toultan ouver avek leres lemonn e toultan enflianse par lide, fason fer, menm fason viv, sorti deor. Me sa pa vedir ki nou devret aksepte tou. Annou apresye sa ki nou ete e sa ki nou annan. Nou kapab entegre sa ki sorti deor ki nou panse i bon avek sa ki nou annan deza e sa ki nou kapab devlope. Sa ki nou pran sorti deor i devret anrisi nou, pa deform nou.

Se ler ki nou byen anrasinen dan nou prop kiltir ki nou kapab lev nou latet avek lafyerte e anbras lemonn. E partaz avek lemonn sa ki bon ki nou nou annan.

44 an pase Sesel ti vin en leta endepandan e souvren. Dan sa letan nou’n fer bokou progre. Nou ganny rekonnet e apresye dan lemonn - zeneralman e pour plizyer keksoz an partikilye.      Nou annan bon relasyon ek kooperasyon avek bokou pei -  gran, mwayen ek pti parey nou. Zanmi avek tou pep, lennmi personn, nou pou kontinnye sovgard lentere nou pei ek nou pep.     

Nou pou kontinnyen travay avek lezot pei pour benefis mityel e pour lape ek devlopman dan lemonn.

Ozordi ler nou pe komemor sa laniverser 250 an, i byen ki nou pe zet en regar lo lepase. Me i pli enportan ankor ki nou regard nou lavenir konman en nasyon. Ki nou tir bann leson ki nou listwar i kapab donn nou afen ki nou konnen koman pour al pli lwen ankor. Ki nou koriz e amelyor kot i annan pour korize e amelyore e ki nou mentenir e anbeli sa ki byen ki nou’n batir.

Frer ek Ser Seselwa, 250 an pase, personn pa ti vreman mazinen ki sa bann pti zil perdi omilye losean ti pou vin berso sa zoli pep ki nou ete – avek nou lorizin Afriken, Malgas, Eropeen, Endyen, Sinwan e lezot eleman imen ankor. En pep ki pa zis en lansanm bann eleman separe ki pe ekziste akote kanmarad, me en pep metise, melanze, Kreol. En pep ki petet en avangou sa ki lemonn pou ete avek letan.

Nou sikse konman en nasyon se ki nou’n sirmont nou lorizin dan lesklavaz ek linegalite pour nou vin en pei demokratik e en sosyete byenveyan ki pran ankont tou dimoun, ki promouvwar enklisivite. Nou ankor annan defi. Me nou annan en bon baz.

Konman Seselwa fidel avek nou leritaz, fidel avek kontribisyon fondamantal bann ki’n amenn nou sa zistans avek tou sa progre, fidel avek nou desten konman en pep ki viv dan lape, larmoni ek lanmour, i nou devwar pour nou kontinye travay ansanm – dan linite -pour mentenir nou progre e kontinye avanse.

E i nou devwar pour nou pa defer sa zoli fabrik sosyal ki konman en pep nou’n tise, me pour fer li pli zoli e pli for ankor.

Fyer Seselwa, Seselwa fidel, partou kot nou ete, koste pour nou al anavan. Annou, nou tou zanfan Sesel, apir li pour fer li mont pli o ankor. Isi lo nou later e lo nou lanmer, partou kot nou ale, fer monte nou paviyon.

Ki Bondye i beni Nasyon Seselwa.